یادداشت استاد سبحانی در کانال شخصی
اجتهادات و نوآوری‌های میرزای اصفهانی(ره)
به دنبال گفت و گوی بنده با نشریه «حریم امام» در مورد روش اجتهادی و اندیشه‌های میرزا مهدی اصفهانی، برخی خواسته‌اند که به پاره‌ای از اجتهادات اعتقادی ایشان اشاره کنم.
به دنبال گفت و گوی بنده با نشریه «حریم امام» در مورد روش اجتهادی و اندیشه‌های میرزا مهدی اصفهانی، برخی خواسته‌اند که به پاره‌ای از اجتهادات اعتقادی ایشان اشاره کنم.
برای نمونه می توان یاد کرد که میرزا در عناوین زیر به پژوهشهای اجتهادی و اثباتی پرداخته و معارف بدیعی را استنباط و عرضه کرده است:
- معرفت عقلی خداوند بین حد تعطیل و حد تشبیه
- معرفت فطری خداوند و تبیین مقولاتی چون معاینه و رویت و لقاء در معرفت الله
- نظریه نفی صفات
- مراتب فعل الهی(مشیت، اراده ، قدر و قضا) و جایگاه آنها در نظام هستی و خلقت
- تبیین «امر بین امرین» و اثبات جبر فلسفی و عرفانی و تفویض معتزلی
- تبیین «بداء» و مبانی آن در مشیت و تقدیر الهی از یک سو، و حقیقت اراده و رأی از سوی دیگر.
- عوالم پیشین و نقش آنها در حیات دنیا و آخرت
- مقام نورانیت و ولایت رسول اکرم (ص) و اهل بیت(ع)
- تبیین حقیقت نفس و کیفیت مرگ
- ماهیت برزخ و معاد و کیفیت اعاده بدن و روح و نیز مساله معاد جهان
در موارد بالا، هر چند دانشمندان بزرگ شیعه به نوبه خود، بحث‌ها و اجتهادات فراوانی را سامان داده اند، اما میرزای اصفهانی با تلاش درخور و توسل به ذیل عنایات ربوبی، باب‌های جدیدی گشود و گام‌های بلندی در تبیین این موضوعات کلیدی برداشت، به گونه‌ای که یافته‌ها و آرای ایشان را در این حوزه‌ها غالبا می توان یک نقطه عطف مهم به حساب آورد.
- البته این عناوین غیر از محورهائی است که ایشان در مباحث روش‌شناختی و معرفت شناختی مطرح کرده و سرشار از معارف جدی و جدیدی است.
- مباحث نوین زبان‌شناختی هم در بین آرای ایشان کم نیست و از این جهت نیز نوآوری‌های وی را باید جدی گرفت.
- باز باید در نظر داشت که او سهم جدی در نقد اصول و قواعد فلسفی و عرفانی داشت و با گشودن این باب، مطالعات انتقادی فلسفی و عرفانی را وارد مرحله جدیدی کرد.
بدیهی است که این سخن به معنای تایید همه دستاوردهای میرزا نیست بلکه غرض الگو گیری و الهام پذیری از تلاش میرزا برای بازگشت به روش اجتهادی و استخراج و استحصال معارف حقه از دو منبع عقل و وحی الهی است.