جریان کلام شامی در قرن اول هجری بین نفی و اثبات

عرب­های مسلمان، با آغاز فتوحات در قرن اول هجری و ورود به منطقه شامات که از جمله مهم‌ترین ایالت­های امپراتوری بیزانس بود، با مسیحیتی مواجه شدند که در طی سال‌های پیدایش و توسعه خود، با بهره­گیری از علوم و فرهنگ یونانی و به واسطه نزاع‌های فلسفی و عرفانی پیرامون مباحث الهیاتی، به مکتبی پرمسئله و دارای جریان­ها و فرقه‌های مختلف تبدیل شده بود. وجود چنین سابقه­ای در شامات، موجب شده است گروهی فتح شامات را زمینه‌ساز ورود بعضی از این تفکرات، مباحث و مسائل در جامعه نومسلمان شامی بدانند که به موجب آن، مسلمانان شامی با تأثیرپذیری از الهیات مسیحی، جریان کلامی مستقلی را در شام پدید آورند. در مقابل، گروهی یا منکر وجود چنین جریانی در قرن اول در شامات هستند و یا آن­که پیدایش مباحث الهیاتی را در شامات، به عوامل داخلی جهان اسلامی نسبت می­دهند. در این نوشتار، با تبیین دلایل قائلان به وجود جریان کلامی شام و پاسخ‌گویی به دلایل منکران جریان کلامی شام، به اثبات این جریان در قرن اول هجری خواهیم پرداخت و نشانه‌های وجود آن را بیان خواهیم کرد.

---